KRONIKA ELEKTROWNI MIEJSKIEJ

od czasu założenia tj. od roku 1912 – 1925.

Warto przypomnieć rok 1912. i 1913-ty gdy w tych latach budzi się pomału zainteresowanie społeczeństwa dla oświetlenia elektrycznego miasta Mysłowic. Jednakowoż skrajnie sprzeczne sądy o wartości Zakładu Gazowego dowodziły przede wszystkiem, że oświetlenie na tle gazu nie ma powszechnego znaczenia w gospodarstwie komunalnym i postanowiły korporacje miejskie ustosunkować życzenia i zamiary wielkich warstw społeczeństwa na przyszłość wobec tego zagadnienia. Sprawa zaś nie jest bynajmniej małej wagi i zasługuje w całej pełni aby się nad nią zastanowić.

Z powodu nienormalnych warunków bytu niektórych czynników gospodarczych i przemysłowych było pojęcie niektórych czynników gospodarczych i przemysłowych znaczenia prądu elektrycznego. Znalazły się też jednostki które nie rade były konkurencji gazu i sprzeciwiali się rozwojowi elektryczności.

Z całej epoki pozostało tyle, że Pan Radca Budowlany KOCH złożył dowód szczerego zainteresowania się sprawą oświetlenia itp. elektrycznego naszego miasta i przedłożył korporacjom miejskim dobrze obmyślony plan Zakładu Elektryczn. równocześnie cały warsztat pracy i źródło dochodów dla miasta.

Referat p. Radcy KOCHA znalazł wielkie zainteresowanie wśród członków Magistratu jak i Rady Miejskiej i uchwaliły ażeby natychmiast wypisać konkurs założenia światła elektrycznego.
Projektów łącznie z kosztorysami wpłynęło z licznych firm, które weszły w ścisłe wybory i które podajemy jak następuje:

1.    Siemens – Schukertwerke – Berlin                 komplet 101.500.00 Mkn.
2.    Bergmann El.Werke – Berlin                            komplet 89.027.00 Mkn.
3.    Norddeutsche Kabelwerke                                    ‘’        91.404.80   ‘’
4.    Lindner, inżynier Halle                                         ‘’        88.021.60    ‘’
5.    Dr. Cassierer, Kabelwerke Charlotenburg            ‘’        84.757.00    ‘’        
6.    Dittrich inżynier Zabrze                                        ‘’      121.412.00    ‘’
7.    El. Anl.Ges.G.m.b.J.Katowice                              ‘’        85.291.00    ‘’
8.    Schl.Elektr.Gas.Act.Ges.Gleiwitz                         ‘’        87.755.00    ‘’

Z tych ośmiu popularnych firm przypadł wybór Schl.Elektr.Gas.Act.Geselschaft-Gliwice G.Sl. jako najodpowiedniejsza ze wszelkich innych wymienionych firm./ cena 87.755.oo Mkn./ aczkolwiek w cenie wyższa jednakowoż najdogodniejsza w materjale, pracy itp.
Szczególny Kosztorys i Kontrakt dołączamy.

Miasto zostało przyłączone do głównej sieci w centrali Chorzów G.Śl. Z 4.000.metr. kabli napięcia wysokiego, stacja przetwornica, rozdzielnia, kable przetw. niskiego napięcia, sieć itd. itd.
Nie ulega wątpliwości, że społeczeństwo miasta Mysłowic szczególnie najmłodsze pędy zwracały oczy w ten dzień , w który miasto zostało oświetlone elektycznem światłem. Nie długo dało na się czekać i miesiąc luty rok 1913-ty jest dniem historycznym miasta Mysłowic oświetlenia światłem elektrycznem.


ROZWÓJ
Miasto Mysłowice licząc w roku 1913. 17.800 osób co stanowiło w policzeniu granicznym na głowę 4 – 5 Mk. stosunkowo rocznego obrotu.
Statut i warunki dostawy prądu w licznikach, ryczałtowo i czynsz za licznik został natychmiast wypracowany i uchwalony przez korporacje miasta składając się z 11 §§ i własnoręcznie podpisany dnia 29.7.1913.r. przez następujących Panów:

1.    Dr.Heuser burmistrz, Koch radca budowlany, Mierzejewski, Silberberg, Walczyk, Habernkorn i Mühle / Magistrat /

2.    Richter, Schitting, König, Baender, / Rada Miejska /
Cenę prądu elektrycznego ustalono na 40. pfg, za khwgaz, znów za odbiór prądu ryczałtowego za 100 wat. 3.oo miesięcznie. Sąsiedzkie gminy Brzęczkowice i Słupna biorąc dobro oświetlenia elektrycznego pod uwagę postanowiły i tamże założyć światło elektryczne co 7.8.1913.r. przeprowadzone zostało.

Rozwój Elektrowni Miejskiej postępował od dnia do dnia w tak ostrem tępie, że niemożliwem było zadość uczynić wszelkim wymogom klienteli.

Ponieważ jednak przeważnej ilości wypadków nie dało się natychmiast przeprowadzić, które ze względu traktowania różnych firm zważały się koniecznem zostały wszelkie siły wytężone aby przemysł i handel uruchomić w całej pełni znaczenia przez wprowadzenie energji elektrycznej czyli siły.

Etat nie upływał tylko na terenie oświetlenia oprócz tego wprowadzono w życie warsztat instalacyjny, który przyczynił się do utrzymania rozwoju Elektrowni Miejskiej. Minęło bowiem 10. lat istnienia Elektrowni Miejskiej już za panowania Polski nie uważając na obecne przesilenie gospodarcze atmosfera oświetlenia elektryczn. przeniosła się nawet na gminę Brzezinkę, która jest 5-6 klm. oddaloną od miasta Mysłowic, zainteresowała się również naszem przemysłem elektrycznym i po wykładzie pod tyt. „Korzyść energji elektrycznej” który się odbył na wiecu w obecności 1.000. interesantów tejże gminy, uchwalono wejść w rokowania między miastem Mysłowicami z jednej a gminą Brzezinka z drugiej strony.

Rokowania te wypadły pomyślnie na korzyść obojga stron albowiem rokowania prowadził radca budowlany KOCH i oprócz tego zachęciła gmina Brzezinka swe sąsiadki gminy jak Krasowy i Kosztowy.

Praca napięcia wysokiego itp. została ukończoną. Światło elektryczne weszło w życie i sukces jego był tem większy, że nie tylko pod względem kulturalnym i hygienicznym ale także i ze strony bezpieczeństwa okazał się dobrym albowiem zakończyło się oświetlenie niezdrowe i niebezpieczne wywołane przez oświetlenie karbitem, naftą itp.

Jak rozwój Elektrowni Miejskiej od roku do roku pod kierownictwem Pana Radcy KOCHA się rozwijał i jakie owoce na ołtarz miasta złożył wynika z niżej podanych cyfr pod tyt. „RUCH i ADMINISTRACJA”.

RUCH:

Elektrownia Miejska należy jako członek do Związku Elektrowni Polskich, której siedzibą jest stolica Warszawa. Posiada swój własny warsztat instalacyjny, który zatrudnia 1-kierownika technicznego 10-wykwalifikownych stałych monterów i 10-sił pomocniczych. Równocześnie znajduje się skład towarów instalacyjnych itp. którym jedynym koncesjonowanym na całe miasto Mysłowice i okolicę znajdując się uruchomiony we własnej realności w Rynku. W roku 1920 – 1924. zatrudniano o wiele więcej sił jednakowoż z powodu obecnego przesilenia gospodarczego w kraju liczba się znacznie zmniejszyła.
Zakład Elektr. Miejskiej posiada w swojim obszarze głównej sieci następujące przedmioty, które są własnością miasta:

12. szt. przetworników w budowanych,
12.000. mtr. Podziemnych kabli,
21.000. mtr. Przewodu powietrznego z napięciem 220. wolt.
750. stk. Liczników w budowanych / i tyle konsumentów/
2.000. szt. limitatorów w budowanych.
Całe napięcie wynosi 220 wolt, ogólne wysokie 6.000. wolt.

ADMINISTRACJA

Administracja Elektr. Miejskiej składa się z 5-ciu biur, kasa, buchalterja, registratura, biuro techniczne i wydawnictwo.

Zatrudnieni 1-kierownik admin. 1-buchalter i 2-funkcjonarjuszy, oprócz tego 2-kasjerów. Wszelkie pobory pokrywa Kasa Elektr. Miejskiej równocześnie i inne rozchody rzeczowe.

Ogólny dochód i rozchód / etat / wpływa do Głównej Kasy Miejskiej / Magistratu / gdzie następuje wypracowanie budżetu rocznego. Administr. Elektr. Miejskiej ma na celu udzielenie swojim konsumentom realnej korzyści w postaci pomocy fachowej w dziale gospodarki elektrownianej.

Konsumentów jest jak niżej podano:
750. którzy oświetlenie licznikowe opłacają,
2000. którzy oświetlenie ryczałtowo opłacają,
50 którzy siłę licznikowo opłacają,
oprócz tego warsztat instalacyjny.


BUDŻET

Ze względu na rozój Elektrowni Miejskiej podajemy niżej statystykę nabycia energji elektrycznej przez Gł. Centralę O.E.W. Chorzów i spotrzebowanie takowej przez konsumentów:

Rok 1914 – 15     

1/ nabyto z O.E.W. 216.570. khwgdz.
2/ oddano konsument. 157.613. khwgdz.
3/ strata 58.957. khwgdz.

Rok 1915 – 16   

ad    1/ nabyto z O.E.W. 265.290. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.  183.186. khwgdz.
ad    3/ strata 31%  82.104. khwgdz.

Rok 1916 – 17

ad    1/ nabyto z O.E.W.         249.480. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     185.352. khwgdz.
ad    3/ strata 25%              64.128. khwgdz.

Rok 1917 – 18

ad    1/ nabyto z O.E.W.         254.790. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     189.466. khwgdz.
ad    3/ strata 24%              65.284. khwgdz.

Rok 1918 – 19

ad    1/ nabyto z O.E.W.         318.505. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     227.000. khwgdz.
ad    3/ strata 28,8%          91.505. khwgdz.

Rok 1919 – 20

ad    1/ nabyto z O.E.W.         476.230. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     309.518. khwgdz.
ad    3/ strata             166.712. khwgdz.

Rok 1920 – 21

ad    1/ nabyto z O.E.W.         571.050. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     472.050. khwgdz.
ad    3/ strata 15%             99.000. khwgdz.

Rok 1921 – 22

ad    1/ nabyto z O.E.W.         608.180. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     503.680. khwgdz.
ad    3/ strata 22%            104.500. khwgdz.

Rok 1922 – 23

ad    1/ nabyto z O.E.W.         684.240. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     582.240. khwgdz.
ad    3/ strata 18%            102.000. khwgdz.

Rok 1923 – 24

ad    1/ nabyto z O.E.W.         730.550. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     632.750. khwgdz.
ad    3/ strata 12%              98.200. khwgdz.

Rok 1924 – 25

ad    1/ nabyto z O.E.W.         829.890. khwgdz.
ad    2/ oddano konsument.     728.310. khwgdz.
ad    3/ strata 14%             101.580. khwgdz.

Niniejsze godziny khw. Świadczą o dobrem rozwoju Elektrowni Miejskiej. Liczba kwg. Podwyższa się od roku do roku bardzo znacznie i przyszłość jej stawiając na wielkim poziomie.

Prócz odbioru prądu elektr. przez O.E.W. Chorzów dostarcza miastu również i Tow. Giesze Sp. Akt. Nikiszowiec około 15.000. khwgdz. Rocznie dla oświetlenia wsi „Miejskiego Janowa” która złączona jest z miastem Mysłowicami.

Majątek posiadłości Elektrowni Miejskiej wynosi:

2.000.000. złotych

Zestawienie właściwego budżetu:

Plan gospodarczy:

Rok 1914.

Dochód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 10.900.00. Mkn.
2. w licznikach 1.050.00. Mkn. 2. w posiadłości 378.76. Mkn.
3. w energji elektr. 38.600.00. Mkn. 3. w licznikach 500.00. Mkn.
4. w warsztacie 5.025.00. Mkn. 4. w ruchu 516.00. Mkn.
5. w administracji 150.00. Mkn. 5. w energji el. 118.000.00. Mkn.
6. różne doch. 125.00. Mkn. 6. w warsztat. 5.950.00. Mkn.
    7. w administr. 5.805.00. Mkn.
    8. różne wyd. 3.200.24. Mkn.
       
1914 45.250.00 Mkn. Sa 45.250.00 Mkn.


Rok 1915.

Dochód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 10.900.00. Mkn.
2. w licznikach 2.080.00. Mkn. 2. w posiadłości 390.00. Mkn.
3. w energji elektr. 45.200.00. Mkn. 3. w ruchu 620.00. Mkn.
4. w warsztacie 8.100.00. Mkn. 4. w licznikach 609.00. Mkn.
5. w administracji 150.00. Mkn. 5. w energji el. 26.000.00. Mkn.
6. różne doch. 200.00. Mkn. 6. w warsztat. 7.000.00. Mkn.
    7. w administr. 6.100.00. Mkn.
    8. różne wyd. 4.411.00. Mkn.
1915 56.030.00 Mkn.   56.030.00 Mkn.

 


Rok 1916.

Przychód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 11.400.00. Mkn.
2. w ruchu 200.00. Mkn. 2. w posiadłości 800.00. Mkn.
3. w licznikach 4.020.00. Mkn. 3. w ruchu 520.00. Mkn.
4. w energji elek. 52.150.00. Mkn. 4. w licznikach 1.020.00. Mkn.
5. w warsztacie 9.200.00. Mkn. 5. w energji el. 28.200.00. Mkn.
6. w administac. 170.00. Mkn. 6. w warsztat. 7.000.00. Mkn.
7. różne doch. 250.00. Mkn. 7. w administr. 9.100.00. Mkn.
    8. różne wyd. 8.250.00. Mkn.
1916 66.290.00 Mkn.   66.290.00 Mkn.

 


Rok 1917.

Przychód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 12.100.00. Mkn.
2. w ruchu 200.00. Mkn. 2. w posiadłości 1.200.00. Mkn.
3. w licznikach 5.100.00. Mkn. 3. w ruchu 400.00. Mkn.
4. w energji elek. 75.570.00. Mkn. 4. w licznikach 1.100.00. Mkn.
5. w warsztacie 15.800.00. Mkn. 5. w energji el. 46.200.00. Mkn.
6. w administac. 150.00. Mkn. 6. w warsztat. 8.200.00. Mkn.
7. różne doch. 200.00. Mkn. 7. w administr. 15.020.00. Mkn.
    8. różne wyd. 3.100.00. Mkn.
1917 97.320.00 Mkn.   97.320.00 Mkn.

 


Rok 1918.

Przychód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 12.100.00. Mkn.
2. w ruchu 700.00. Mkn. 2. w posiadłości 1.320.40. Mkn.
3. w licznikach 5.600.00. Mkn. 3. w ruchu 520.00. Mkn.
4. w energji elek. 85.100.00. Mkn. 4. w licznikach 1.800.00. Mkn.
5. w warsztacie 22.700.00. Mkn. 5. w energji el. 55.100.00. Mkn.
6. w administac. 175.00. Mkn. 6. w warsztat. 17.800.00. Mkn.
7. różne doch. 185.00. Mkn. 7. w administr. 15.700.00. Mkn.
    8. różne wyd. 9.919.60. Mkn.
1918 114.260.00 Mkn.   114.260.00 Mkn.

 


Rok 1919.

Przychód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 14.900.00. Mkn.
2. w ruchu 200.00. Mkn. 2. w posiadłości 1.580.66. Mkn.
3. w licznikach 000.00. Mkn. 3. w ruchu 618.00. Mkn.
4. w energji elek. 111.100.00. Mkn. 4. w licznikach 2.500.00. Mkn.
5. w warsztacie 30.100.00. Mkn. 5. w energji el. 70.000.00. Mkn.
6. w administac. 200.00. Mkn. 6. w warsztat. 25.800.00. Mkn.
7. różne doch. 200.00. Mkn. 7. w administr. 16.038.00. Mkn.
    8. różne wyd. 10.763.34. Mkn.
1919 142.200.00 Mkn.   142.200.00 Mkn.

 


Rok 1920.

Przychód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 16.900.00. Mkn.
2. w ruchu 200.00. Mkn. 2. w posiadłości 1.580.66. Mkn.
3. w energji elek. 141.200.00. Mkn. 3. w ruchu 3.018.00. Mkn.
4. w warsztacie 50.100.00. Mkn. 4. w licznikach 2.500.00. Mkn.
5. w administac. 200.00. Mkn. 5. w energji el. 85.000.00. Mkn.
6. różne doch. 500.00. Mkn. 6. w warsztat. 48.300.00. Mkn.
    7. w administr. 18.528.30. Mkn.
    8. różne wyd. 16.673.04. Mkn.
1920 192.500.00 Mkn.   192.500.00 Mkn.

 


Rok 1921.  /Inflazja/

Przychód: Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkn 1. w długach 16.900.00. Mkn.
2. w ruchu 200.00. Mkn. 2. w posiadłości 2.610.66. Mkn.
3. w energji elek. 540.200.00. Mkn. 3. w ruchu 6.018.00. Mkn.
4. w warsztacie 61.000.00. Mkn. 4. w licznikach 3.000.00. Mkn.
5. w administac. 500.00. Mkn. 5. w energji el. 360.000.00. Mkn.
6. różne doch. 1.000.00. Mkn. 6. w warsztat. 84.076.00. Mkn.
    7. w administr. 64.013.00. Mkn.
    8. różne wyd. 66.382.34. Mkn.
1921 603.000.00 Mkn.   603.000.00 Mkn.

 


Rok 1922.  /Inflazja/

Przychód:                                                                  Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mk 1. w długach 2.000.900.00. Mk.
2. w ruchu 200.00. Mk. 2. w posiadłości 5.000.000.00. Mk.
3. w energji elek. 120.650.000.00. Mk. 3. w ruchu 18.000.000.00. Mk.
4. w warsztacie 80.200.00. Mk. 4. w licznikach 12.500.000.00. Mk.
5. w administac. 5.000.000.00. Mk. 5. w energji el. 45.500.000.00. Mk.
6. różne doch. 5.200.000.00. Mk. 6. w warsztat. 21.200.000.00. Mk.
    7. w administr. 60.000.013.00. Mk.
    8. różne wyd. 46.850.500.00. Mk.
1922 211.050.500.00 Mkn.   211.050.500.00 Mkn.

 


Rok 1923.  /Fr. szw./

Przychód:                                                                  Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. Mkp. 1. w długach 5.000.00. fr.
2. w ruchu 200.00. Mkp. 2. w posiadłości 1.000.00. fr.
3. w energji elek. 175.000.00. fr.s. 3. w ruchu 8.500.00. fr.
4. w warsztacie 30.000.00. fr.s. 4. w licznikach 10.200.00. fr.
5. w administac. 100.00. fr.s. 5. w energji el. 45.100.00. fr.
6. różne doch. 100.00. fr.s. 6. w warsztat. 40.000.00. fr.
    7. w administr. 18.500.00. fr.
    8. różne wyd. 77.300.00. fr.
1923 205.700.00. fr.   205.700.00. fr.

 

Rok 1924.  /waloryzacja złotego/

Przychód:                                                                  Rozchód:
1. w posiadłości 300.00. zł. 1. w długach 10.000.00. zł.
2. w energji elek. 250.000.00. zł. 2. w posiadłości 1.932.00. zł.
3. w warsztacie 49.500.00. zł. 3. w ruchu 13.018.00. zł.
4. różne doch. 200.00. zł. 4. w licznikach 15.000.00. zł.
    5. w energji el. 72.000.00. zł.
    6. w warsztat. 75.000.00. zł.
    7. w administr. 26.244.00. zł.
    8. różne wyd. 56.806.00. zł.
    9. nadzwyczajne 30.000.00. zł.
1924 300.000.00. zł.   300.000.00. zł.

 

Niniejsze zestawienie budżetu żywo dokumentuje owocną pracę i zyski od czasu założenia Elektrowni Miejskiej w 1913 r. do dzisiejszej daty, które zasługi podniósł niewątpliwie inspektor tej Elektrowni Pan Radca Koch i w jego kierowniczych rękach do dziś dnia znajduje się Elektrownia miasta Mysłowic.

Według wszelkiego prawdopodobieństwa dojdzie w krótkim czasie do skutku zawarcia licznych umów między miastem Mysłowicami i różnymi sąsiedzkimi gminami w celu elektryfikacji, zależy to jedynie od udzielenia pożyczki państwowej na rozbudowę Elektrowni na większą skalę. Również do przemysłu i handlu są widoki ekspansji tylko przez dalsze uruchomienie Elektrowni lecz utrudnia się konkurencja ze względu na brak kapitału. W gałęzi przemysłowej odgrywa Elektryfikacja najpoważniejszą rolę w Państwie Polskiem i powinny się zakończyć owe braki.

Chociaż w cyfrach rozwój Elektrowni Miejskiej jest znaczny uwzględnić jednak należy fakt, iż znacznie podwyższył by się przemysł i handel konkurencyjny przez ożywienie ruchu elektrycznego lecz zasadniczo zależy to od udzielenia długo-terminowej pożyczki przez Ministerstwo Skarbu Państwa Polskiego. W załączeniu kosztorys i kontrakt Firmy A. E. G. Gliwice.

Mysłowice, w lipcu 1925 r.

Administracja Elektrowni Miejskiej.