Kategoria: Ciekawe artykuły
Odsłon: 14104
Obiekt przy ul. Laryskiej fot. Sabina Rotowska

XIX w. przyniósł największy rozwój mysłowickich dzielnic, w tym także Larysza. W 1880 r. wraz z Morgami i Hajdowizną kolonia Dar Karola (Larysz) utworzyła gminę Brzezinka i do czasu włączenia Brzezinki do Mysłowic Larysz podlegał jej administracyjnie i parafialnie.

 

 

 

budynki przy ul. laryskiej

zabudowania przy ul. laryskiej

cegielnia 2 stan z 2011 r.

cegielnia 3 stan z 2011 r.

cegielnia stan z 2011 r.

Pierwsze skojarzenia, które wiążą się z nazwą dzielnicy, nawiązują nieprzypadkowo do sławnego rodu Laryszów, a dokładnie Karola von Larischa. Warto podkreślić, że ród ten nie był znany jedynie na Śląsku, ale także w Czechach i Austrii. Prawdopodobnie miał on swoje korzenie w Tyrolu, tam też był w posiadaniu zamku Fragstein i takie też nazwisko pierwotnie przyjęli jego członkowie.

 

W 1788 r. baron von Larisch stał się właścicielem dóbr Brzezinki, Słupnej oraz „wójtostwa” w Mysłowicach, które wówczas zostało zlicytowane za długi. Obszar dzielnicy leżał na drodze z Brzezinki do Wesołej i stanowił atrakcyjny teren ze względu na znajdujące się tam pokłady węgla kamiennego.

 

Karol von Larisch założył w 1790 r. kopalnię Karol, która formalnie zgłoszona została dopiero 6 marca 1794 r. Pamiątką po jej działalności są familoki przy ul. Laryskiej stanowiące centrum dzielnicy. Ciekawostką jest fakt, że w 2009 r. zdobyły one II miejsce w plebiscycie „Mysłowicki Diament”. Ponadto niezwykłym zabytkiem jest także zachowany przy ul. Ptasiej budynek pokopalniany z połowy XIX w. Jest to jeden z najstarszych tego typu obiektów w Mysłowicach.

 

Wśród innych cennych zabytków należy wyróżnić budynek szkoły usytuowany przy ul. Laryskiej. Pierwsza szkoła na Laryszu powstała w 1831 r. Mieściła się wówczas w prywatnym budynku zaadoptowanym na ten cel. Wówczas nauczycielem był Ludwik Menzel, który początkowo prowadził lekcje dla 92 uczniów. W 1872 r. wzniesiono nowy obiekt przeznaczony na potrzeby szkoły, w którym umieszczono dwie klasy oraz mieszkanie dla nauczyciela. Objął on zasięgiem także uczniów z pobliskich Morgów. W kolejnych latach sukcesywnie przekształcano placówkę, która stała się szkołą dwuklasową, a następnie trzyklasową. Wzrastająca liczba uczniów doprowadziła do podjęcia w 1914 r. decyzji o wybudowaniu nowego, dwupiętrowego gmachu. Obecnie znajduje się w nim Szkoła Podstawowa nr 11 im. św. Jadwigi Królowej Polski będąca jednym z najcenniejszych zabytków Larysza.

 

Dzielnica kryje także inne obiekty będące historyczną pamiątką. Stanowią je z pewnością ruiny cegielni, którą wzniesiono na początku lat 20. XX w. Była ona własnością Antoniego Potyki. Zajmowano się w niej produkcją cegły pełnej. Dzisiaj nie pełni ona już swojej pierwotnej funkcji, a obiekt ten z każdym dniem niszczeje, stanowiąc jedynie zagrożenie dla mieszkańców.

 

Larysz to także dzielnica obfitująca w kulturę. 15 lat temu powstał szkolny zespół folklorystyczny Laryszoki, który kultywuje śląską tradycję i gwarę. Ponadto odbywają się tu liczne festyny, m.in. miały tu miejsce miejskie dożynki, a na terenach zielonych pomiędzy Brzezinką a Laryszem odbywa się festiwal muzyki Synestezja.

 

Za pomoc w przygotowaniu artykułu dziękuję Luizie Rotkegel z Muzeum Miasta Mysłowice oraz Karolowi Wieniawskiemu.

 

Artykuł ten ukazał się na stronie Gazety Mysłowickiej 17 września 2014r.