Źródło: http://detektyw-konkurs.blogspot.com/2013/12/zestaw-zagadek-nr-3.html

TABLICA KU CZCI GÓRNOŚLĄSKIEGO FAUSTA JOHANNA CHRISTIANA RUBERGA

W dniu 9 maja 2003 roku, w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Mysłowicach-Wesołej przy ulicy Pocztowej 20 odbyła się pod patronatem prezydenta miasta Mysłowice i Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego w Polsce uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej Johannowi Christianowi Rubergowi.

 

 Przybyłych na spotkanie serdecznie przywitał dyrektor szkoły – mgr Arkadiusz Dary. Wśród gości byli m.in.: prezydent Mysłowic – Grzegorz Osyra, starosta powiatu Enz – Werner Burckhart, przewodniczący Rady Miasta Mysłowice – Edward Lasok, I wiceprezes SITPH, sekretarz generalny – mgr inż. Eugeniusz Rączka, przewodniczący Komisji Historii i Ochrony Zabytków Hutnictwa p. ZG-SITPH – mgr inż. Stefan Kmiecik oraz przedstawiciele władz terenowych z Lędzin i Hołdunowa.

Historię powstania metody wytapiania cynku i postać twórcy wynalazku Johanna Christiana Ruberga przybliżył mgr inż. Teofil Jamrozy – członek Komisji Historii i Ochrony Zabytków Hutnictwa p. ZG-SITPH.

Johann Christian Ruberg urodził się w 1751  roku w miasteczku Ilsenburg w okolicach Wernigerode  w Turyngii. Był synem młynarza. Studiował przez półtora roku teologię protestancką na uniwersytecie, jednak z braku środków finansowych musiał przerwać naukę. Pozostał więc w domu, oddając się całkowicie różnym badaniom. Badał różne minerały i kamienie, których w górach Arzu było pod dostatkiem. W okolicach Wernigerode istniało już hutnictwo i górnictwo rud, co niewątpliwie miało wpływ na zainteresowanie młodego Ruberga. W 1780 roku podjął pracę w pszczyńskich dobrach książęcych. W dwa lata później został powołany na kierownika Huty Szkła w Wesołej koło Mysłowic, którą doprowadził do rozkwitu, uruchamiając cały szereg nowych i uszlachetnionych wyrobów.

J. Ch. Ruberg przekonstruował paleniska pieca szklarskiego z opalania węglem drzewnym na opalanie węglem kamiennym. Było to duże osiągnięcie, gdyż ograniczało wyrąb lasów. Pod jego nadzorem była również nieodległa od huty szkła – kopalnia węgla kamiennego w Wesołej, zwana „Ruberg-Grube”, z której węgiel używano do opalania huty szkła. Kontynuowane przez Ruberga próby uzyskania oddzielnie cynku z osadów (spieków) wielkopiecowych powiodły się. W 1792 roku uzyskał drobne ilości surowego cynku w postaci niejednorodnych zastygłych kropel (skrzepów). W 1798 roku nastąpiło uruchomienie produkcji cynku. Powstała pierwsza huta cynku, wybudowana w oparciu o oryginalny wynalazek J. Ch. Ruberga na kontynencie europejskim, uzyskując rozgłos w świecie. Huta stała się pierwowzorem górnośląskiego hutnictwa cynku.

Nazywano go „Górnośląskim Faustem-czarodziejem” z Wesołej. Niewiele osób wie, że Górny Śląsk był kolebką racjonalnej, przemysłowej metody wytapiania cynku. Światowa literatura techniczna hutnictwa cynku wymienia J. Ch. Ruberga jako pioniera przemysłowej metody otrzymania cynku. Zastosowaniu wynalazku i rozpowszechnieniu wynalazku J. Ch. Ruberga tysiące ludzi zawdzięcza pracę i dostatnie życie. Wielu potentatów przemysłowych dorobiło  się milionowych fortun, gdy tymczasem J. Ch. Ruberg nie skorzystał ze swego wynalazku i podzielił los wielu genialnych wynalazców. Żył w osamotnieniu i niedostatku, wręcz w biedzie. Zmarł 5.09.1807 roku w miejscowości Ławki koło Wesołej, a pochowany na cmentarzu ewangelickim w Hołdunowie koło Lędzin.

Należałoby jeszcze wspomnieć, iż wynalazek J. Ch. Ruberga – wytapianie cynku w tzw. muflach leżących był do 1917 roku jedyną racjonalną metodą i prztrwał aż do czasów współczesnych. Ostatnia huta cynku oparta na tej technologii pracowała do końca marca 1980 roku w Zakładach Cynkowych „Silesia” w Katowicach- Wełnowcu.

Nieczęsto zdarza się w historii techniki, by jakaś technologia przetrwała prawie 200 lat. Polski przemysł metali nieżelaznych (zwłaszcza po II wojnie światowej) oparty był na hutnictwie cynku, można powiedzieć, że wyrósł z hutnictwa cynku.

Dla upamiętnienia miejsca lokalizacjipierwszej huty cynku w Wesołej staraniem władz Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Przemysłu Hutniczego w Katowicach i władz samorządowych Mysłowic ufundowana została tablica pamiątkowa, którą ustawiono na budynku Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Mysłowicach.

„Nie można kochać tej wielkiej ojczyzny, gdy tej małej śląskiej nie nosi się w sercu”. Pod takim tytułem rozpoczęła się część artystyczna, w której uczniowie miejscowej szkoły zaprezentowali „scenki z życia J. Ch. Ruberga” oparte na faktach historycznych dokumentowanych w opracowaniu o Rubergu. Następnie artystyczny, wokalny zespół „Kosztowy” zaprezentował miejscowy folklor i tradycyjne pieśni tego regionu.

Po części artystycznej odbyło się odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej J. Ch. Rubergowi. Po odegraniu polskiego hymnu narodowego przez orkiestrę Kopalni Węgla Kamiennego „Wesoła” nastąpiło przecięcie wstęgi oraz złożenie kwiatów pod tablicą przez liczne delegacje uczestniczące w tej uroczystości. Okolicznościowe przemówienia wygłosili: prezydent miasta Mysłowic – Grzegorz Osyra i starostwa powiatu Enz – Werner Burckhart (podkreślając 10-letnią współpracę zaprzyjaźnionych miast Enz i Mysłowic).

W imieniu Stowarzyszenia (SITPH) mgr inż. Eugeniusz Rączka z zadowoleniem stwierdził, że uroczystość odbywa się w bliskim sąsiedztwie święta hutniczego św. Floriana. Wskazał na lawinowe następujące wydarzenia będące skutkiem wynalazku J. CH. Ruberga, obejmujące najpierw Śląsk, a następnie okoliczne regiony, całą niemal Europę i nie tylko. Powstały liczne huty cynku, osiedla, miasta, przemysł, drogi, kolej, cywilizacja. Śląsk stał się w XIX wieku pierwszą potęgą w produkcji cynku.

Podziękował członkom Komisji Historii i Ochrony Zabytków Hutnictwa przy Zarządzie Głównym SITPH za podjęcie tematu uczczenia 200-lecia tego doniosłego wydarzenia, wspominając o zorganizowanych seminariach, konferencjach, publikacjach, monografii poświęconej Rubergowi, doprowadzeniu do umieszczenia tablicy pamiątkowej na cmentarzu w Hołdunowie, nadaniu jednej z ulic w tym mieście nazwiskiem Ruberga. Dzisiejszym odsłonięciem tablicy tu w Wesołej wróciliśmy do miejsca, gdzie wszystko się zaczęło.

Na koniec wystąpienia wyraził uznanie zarządowi miasta Mysłowic, wszystkim którzy podjęli stosowne decyzje oraz tym, którzy w jakikolwiek sposób przyczynili się do ich realizacji.

Wspomnieć należy również o przyjemnym akcencie towarzyszącym uroczystości. Otóż młodzież Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 w Mysłowicach zaprezentowała w czterech klasach lekcyjnych – wystawę pt. „Kraje członkowskie Unii Europejskiej” (Grecja, Francja, Niemcy, Włochy), przedstawiając ciekawostki kulturowe i turystyczne tych krajów.

Józef Wróblewski

MAGAZYN HUTNICZY Nr 21 (1272) Katowice 27-05-2003

Tygodnik społeczno-zawodowy pracowników hutnictwa żelaza i stali, odlewnictwa, przemysłu metali nieżelaznych, koksownictwa, przemysłu materiałów ogniotrwałych.

http://nszzphs.pl/

http://www.sitph.pl/